परिचय
सिक्युलरिझम किंवा धर्मनिरपेक्षता हा एक धार्मिक विचारधारा आहे, ज्यामध्ये धार्मिक संस्था आणि राज्य यांच्यातील सीमारेषा ठरवून ठेवल्या जातात. याचा मुख्य हेतू म्हणजे विविध धार्मिक गटांना समान अधिकार व स्वातंत्र्य देणे.
धर्मनिरपेक्षतेची व्याख्या
धर्मनिरपेक्षता म्हणजे सर्व धर्मांना समान स्थान देणे. यामध्ये कोणत्याही विशिष्ट धर्माचा गोंगाट किंवा वर्चस्व असू नये. Edward M. Andrew यांच्या मते, “धर्मनिरपेक्षता म्हणजे धार्मिक न्यायाधीशांच्या संदर्भात स्थिर स्थान ठरवणे.”
– / उद्दिष्ट आहे:
- सर्व नागरिकांना धार्मिक मुक्तता देणे.
- राज्याकडून कोणत्याही धर्माशी भेदभाव न होणे.
- समाजातील सर्व घटकांना समान दर्जा मिळवण्यास मदत करणे.
भारतामध्ये धर्मनिरपेक्षतेचा इतिहास
भारतात धर्मनिरपेक्षता ही स्वतंत्रतेनंतरच्या संविधानात मान्यताप्राप्त आहे. भारतीय संविधानाच्या कलम १५ आणि २५ मधील तरतुदींनुसार, धर्माची कोणतीही संस्था सार्वजनिक जीवनात विषमतांच्या कारणीभूत ठरवली जाऊ नये.
उदाहरणे
- भारत सरकारने सर्व धर्मांच्या वतीने अन्नधान्य वितरणात समानता राखली आहे.
- शाळांमध्ये सर्व धर्मांच्या सणांचा समावेश असतो, ज्यामुळे सर्व धर्माचे लोक एकत्र येऊ शकतात.
- सर्व धर्मायेथे लोकांच्या धार्मिक व सामाजिक अधिकारांची रक्षकता होते.
केस स्टडिज
अकबरने त्याच्या काळात धर्मनिरपेक्षतेची एक अद्वितीय पद्धत सुरू केली. त्याने दीन-ए-इलाही नावाने एक नवीन धर्म साकारला, ज्यात विविध धार्मिक विचारांचा समावेश होता. यामुळे त्याच्या साम्राज्यातील विविध धार्मिक गटांना एकत्र आणण्यात मदत झाली.
सांख्यिकी
भारताच्या २०११ च्या जनगणनेनुसार, 79.8% हिंदू, 14.2% मुस्लिम, 2.3% ख्रिश्चन, 1.7% सिख, आणि इतर धर्मांतील लोक आहेत. यामध्ये सर्व जाती आणि धर्मांतील लोक एकत्र येऊन जीवन जगतात, धर्मनिरपेक्षतेमुळे देशातील सांस्कृतिक एकता कायम राहते.
धर्मनिरपेक्षता आणि आधुनिक भारत
समाजातील धार्मिक संघर्ष कमी करण्यास धर्मनिरपेक्षता मदत करते. भारतीय समाजाने यामध्ये आपल्या ओळखोंत विशेष प्रगती केली आहे. तरतुदींचा उपयोग करून राज्याने कोणत्याही धर्मावर समानतेची भाकरी परोसी आहे.
निष्कर्ष
धर्मनिरपेक्षता म्हणजे एक सशक्त समाज निर्माण करण्यासाठी एक महत्त्वाची पायाभूत गोष्ट आहे. विविध धार्मिक गटांना समर्पित स्थान मिळवून एकत्रित प्रगती साधण्यासाठी हे प्रारंभ होते. आजच्या काळात, धर्मनिरपेक्षतेची आवश्यकता अधिक महत्वाची बनली आहे.
